Page 146 - alllllll
P. 146
ایستگاه آخر 144
| ماهــــــــنامه داخـــــــــــــلی
روابط عمومیهای شهرداری تهران
شماره 14و | 15بهمن و اسفند ماه
داستان تهران
آواز کوچهباغییابیاتتهران
در روزگاران نـه چنـدان دور ،حدود هفتاد هشـتاد سـال پیش ،شـاید کمی
بیشـتر یا کمتر ،در کوچـه پس کوچه تنـگ و باریک با غهای مشـجر تهران
بـه خصوص در جنوب شـهر ،جوانان عاش قپیشـه پایتخ تنشـین کـه در راه
وصـال معشـوق نـاکام مانده بودنـد ،شـ بها بـه راه م یافتادند ،تکیـه داده
بـه دیـوار گریـه م یکردنـد و بـا صـدای بلنـد آواز محـزون م یخواندند .به
سـبب سـکوت حاکـم بر شـب صـدای آوازشـان تا چنـد کوچـه آن طرفتر
هـم میرفت و گاهی مردم از شـنیدن آوازهای غمگینشـان گریـه م یکردند.
ایـن نـوع تران هها بـدون بهر هگیری از ابـزار موسـیقی از جفـا و بیوفایی یار
و ناسـازگاری روزگار سـخن م یگفـت کـه بـه مـرور زمـان به لاتی ،لشـی،
باباشـملی ،کوچ هباغـی و بالاخـره غزل مشـهور شـد .البته تهرانیـان قدیم
ایـن آوازهـا را بیشـتر کوچ هباغی م ینامیدنـد .مرحوم مرتضـی احمدی در
مـورد آواز کوچ هباغی در کتاب « مـن و زندگی» م ینویسـد«:آوازکوچ هباغی
بازگـو کننـد ه محرومی تهـا ،غ مهـا ،رن جهـا و افـزون بـر آن دلدادگ یهـای
مـردم جنـوب شـهر تهـران بـود و هنـوز جایـگاه واقعـی خـود را بـا تمام
ب یمهر یهـا و ب یاعتنای یهـا نـزد همان مردم از دسـت نـداده و نخواهد داد.
ایـن آواز بـه دلیـل نفوذ معنویـاش با فریـاد و طغیـان مردم اهـل دل پیوند
داشـته است».
ایـن آواز در دهـ ه دوم سـلطنت رضاشـاه مـورد توجه شـخصی تهای هنری
و ادبـی قـرار گرفت .سـید اشـرفالدین حسـینی بیـش از هر کسـی تلاش
کـرد تا اسـم کوچ هباغـی را تغییـر دهد تـا اینکه سـرانجام پـس از مرگش
در نشسـتی با حضـور ذکاءالملـک فروغی ،مرتضـی نی داوود ،ملکالشـعراء
بهـار ،موسـی خان معروفـی ،ابوالحسـن خان صبـا ،مرتضی خـان محجوبی
و ادیـب خوانسـاری این سـبک را «بیـات تهـران» نامگـذاری کردند و پس
از سـا لها هویـت یافـت .بـرای اولیـن بـار بیـات تهـران بـا صـدای جواد
بدیعـزاده همـراه بـا حسـینعلی خـان وزیر یتبـار اجرا شـد .بیـات تهران
همانطـور کـه از نامـش هویداسـت آهنگ خـاص تهران یهـا بـود و در هیچ
منطقـ های از ایران کسـی به این سـبک و سـیاق ترانـه نم یخوانـد .از دیگر
ویژگ یهایـی منحصـر بـه فـرد ایـن آواز ،خودمانـی بـودن آن و اینکه روی
کاغـذ نوشـته نم یشـد ،بـود کـه در برخـی از فیلم فارسـ یها بـه خوبی به
نمایـش درآمـده اسـت .در مـورد پیدایش زمـان دقیق ایـن نـوع آوازها در
تهـران اطلاعات چندانی در دسـت نیسـت اما ایـن شـیوه آوازخوانی بدون
آنکـه کسـی از پیشـین هاش به درسـتی اطلاع یابد بـرای همیشـه در تاریخ
تهـران ثبـت شـد .این نـوع آوازخوانی کـه زاییـد ه فرهنگ مـردم و محیط
اجتماعـی تهـران بود متأسـفانه عمر بسـیار کوتاهی داشـت و امـروزه هیچ
اثـری از آن باقی نمانده اسـت.
